Post Doctorate from Norway and last journey - Courtesy of Prof Attaullah Bukhari, Agriculture University Tando Jam

ناروي لاءِ فيلوشپ ـ

ناروي حڪومت جي انٽرنيشنل ڊولپمينٽ ايجنسي طرفان گهرايل پوسٽ ڊاڪٽورل فيلوشپ لاءِ سنڌ يونيورسٽي ڊاڪٽر سيد وڏل شاھ جو نالو موڪليو.کيس بين الاقوامي چٽا ڀيٽي ۾ چونڊو ويو ۽ پاڻ آرگينڪ ڪيميسٽري ۾ پوسٽ ڊاڪٽورل ڪرڻ لاءِ آگسٽ 1970ع ۾ روانا ٿيا. هن ڀيري به پروفيسر ڊاڪٽر اسدالله قاضي جن ساڻن گڏ روانا ٿيا قاضي صاحب جن اوسلو ۾ هئا ۽ ڊاڪٽر سيد وڏل شاھ ريسرچ جوڪم ٽرونڊهائم(Trondheim) يونيورسٽي ۾ پورو ڪري آگسٽ 1971ع  تي واپس اچي سنڌ يونيورسٽي ۾ ريسرچ ۽ پڙهڻ پڙهائڻ جو سلسلو جاري رکيو ان وقت پاڻ سنڌ يونيورسٽي جي ڪيميسٽري ڊپارٽمينٽ ۾ پروفيسر جي عهدي تي هئا.

ناروي لاءِ ٻيهر روانگي ـ

نارويجن ايجنسي فارانٽرنيشنل ڊولپمينٽ N.O.R.A.D جي فيلوشپ ڊويزن جي چيف خط لکي اطلاع ڪيو ته توهان سان گذريل سال ڊسمبر ۾ ڪراچي ۾ ملاقات ٿي هئي مونسان گڏ Dr. Thulin به هو پنهنجي بحث مباحثي جي نتيجي ۾ مون اوهان کي 27 جون 1975ع تي فيلوشپ جي آڇ جو خط اماڻي ڇڏيو آهي جيڪو اميد ته ملي ويو هوندو توهين ناروي اچڻ جي تياري ڪريو.

ڊاڪٽر سيد وڏل شاھ هتان روانو ٿي 30 آگسٽ 1975ع تي اوسلو پهتو اتي به ڏينهن رهڻ بعد 01 سيپٽمبر تي ٽرونڊهائم پهتو. سنڌ يونيورسٽي ۾ سندن نگراني ۾ ڪم ڪندڙ اسڪالرس جا 125 کن سيمپل پائوڊر فارم ۾ تبديل ڪري پاڻ سان کڻي ويا هئا. ميڊيڪل پلانٽ ڪيميسٽري ۾ پروفيسر N.A Sorensen جي مشورن ۽ رهنمائي هيٺ اهو ڪم ٽن مهينن ۾ ختم ڪرڻو هو. ڊاڪٽر سيد وڏل شاھ ڏينهن رات هڪ ڪري ڪم ۾ جنبي ويو پر ڪم گهڻو ۽ وقت تمام ٿورو هو انڪري هڪ مهينو وڌائي ڏيڻ لاءِ درخواست ڏنائون جيڪا قبول پئي ۽ کين 31 ڊسمبر 1975ع تائين وقت وڌائي ڏنائون. 

ڊاڪٽر سيد وڏل شاھ ڪم ختم ڪرڻ بعد سنڌ يونيورسٽي ۾ پنهنجي شاگردن کي خط لکي ٻڌايو ته ‘‘نتيجا انتهائي دلچسپ آيا آهن’’ سندن ڪم ڪرڻ جو انداز ۽ رفتار ڇا هئي ان لاءِ فيلوشپJohn Dag Hutchison  05 جنوري 1976ع تي ڊاڪٽر سيد وڏل شاھ جي گهر وارن کي لکيل خط ۾ ڄاڻائي ٿو ته منهنجي ڊاڪٽر سيد وڏل شاھ سان روبرو ملاقات ڪانه هئي فون تي ساڻس ڪيترا ڀيرا ڳالھ ٻولھ ٿي هئي. منهنجي راءِ موجب هو اهڙو ماڻهو هو جنهن جي خواهش هئي ته ناروي ۾ جيڪو ٿورڙو وقت آهي ان ۾ وڌ کان وڌ ڪم ڪري وٺي انڪري محسوس ٿيندو هو ته پاڻ تمام گهڻو ڪم پيو ڪري.

ڊاڪٽر سيد وڏل شاھ جو هي سفر جو آخري سفر ثابت ٿيو، ناروي حڪومت جي جاري ڪيل وفات جي سرٽيفڪيٽ موجب 17 ڊسمبر 1975ع واري رات تي پنهنجي ڪمري مان ئي ڪونه نڪتا.